در سیستم‌های قدرت و تابلوهای برق فشار متوسط و قوی، دو تجهیز مهم با نام‌های سکسیونر و دژنکتور نقش کلیدی در ایمنی، کنترل و حفاظت مدارها دارند. بسیاری از مهندسان و تکنسین‌ها در انتخاب این دو تجهیز دچار ابهام می‌شوند، زیرا هر دو در عملیات قطع و وصل مدار استفاده می‌شوند اما عملکرد، ساختار و کاربرد آن‌ها کاملاً متفاوت است.
در این مقاله به صورت کامل تفاوت سکسیونر و دژنکتور را بررسی می‌کنیم و نحوه انتخاب صحیح آن‌ها را در شبکه‌های فشار ضعیف، متوسط و قوی شرح می‌دهیم.
سکسیونر یک کلید جداساز در تابلوهای برق است که تنها برای قطع و وصل مدار در حالت بی‌باری استفاده می‌شود. به عبارت ساده، سکسیونر برای ایجاد فاصله ایزوله و نمایش وضعیت قطع مدار به اپراتور طراحی شده است.
در نتیجه، سکسیونر به تنهایی قابلیت حفاظت شبکه را ندارد و باید همراه با دژنکتور یا فیوز عملکرد داشته باشد.
سکسیونر معمولاً از پایه‌های سرامیکی، تیغه‌های زبانه‌ای یا گردان و مکانیزم دستی یا موتوری تشکیل شده است. این ساختار ساده، باعث هزینه کم و طول عمر بالا می‌شود.
وجود سکسیونر در تابلو برق، ایمنی تعمیرات و عملیات نگهداری را تضمین می‌کند. با ایجاد فاصله دیداری (Visible Gap)، اپراتور اطمینان می‌یابد که جریان به طور کامل قطع شده است.
دژنکتور یا Breaker یک کلید قدرت است که قابلیت قطع و وصل مدار در حالت زیر بار را دارد و در زمان وقوع اتصال کوتاه یا اضافه بار، جریان را به سرعت و ایمن قطع می‌کند.
دژنکتور دارای سیستم خاموش‌کننده قوس الکتریکی (Arc Quenching) است که هنگام باز شدن کنتاکت‌ها از آسیب رسیدن به تجهیزات جلوگیری می‌کند.
| ویژگی | سکسیونر | دژنکتور |
| قابلیت قطع زیر بار | ❌ ندارد | ✅ دارد |
| نقش در حفاظت | ❌ ندارد | ✅ دارد |
| وجود قوس الکتریکی | بسیار خطرناک در زمان قطع | ایمن، دارای سیستم خاموش‌کننده قوس |
| کاربرد اصلی | جداسازی و ایزوله مدار | حفاظت در برابر خطا و کنترل جریان |
به طور خلاصه، وظیفه اصلی سکسیونر ایجاد ایمنی عملیاتی و وظیفه اصلی دژنکتور حفاظت است.
اگر نیاز به قطع جریان زیر بار باشد → دژنکتور
اگر هدف فقط جداسازی تجهیزات برای تعمیر باشد → سکسیونر
در یک جمله:
سکسیونر برای قطع بی‌بار و ایزوله کردن مدار استفاده می‌شود، اما دژنکتور برای قطع جریان زیر بار و حفاظت شبکه.
در طراحی تابلو برق حرفه‌ای، هر دو تجهیز نقش مکمل دارند و جایگزین یکدیگر نیستند.
سکسیونر چه تفاوتی با دژنکتور دارد؟
سکسیونر قابلیت قطع زیر بار ندارد، اما دژنکتور می‌تواند جریان تحت بار و خطا را قطع کند.
آیا سکسیونر زیر بار قابل قطع است؟
خیر، قطع سکسیونر تحت بار خطر قوس الکتریکی شدید دارد.
قیمت سکسیونر و دژنکتور بر چه اساسی تعیین می‌شود؟
ولتاژ، جریان نامی، نوع تکنولوژی و برند در قیمت مؤثر هستند.
در صنایع بزرگ و حساس مانند نفت، گاز و پتروشیمی، موضوع ایمنی و کنترل فرآیندها…
در دنیای اتوماسیون صنعتی، PLC یا همان پی ال سی یکی از مهم‌ترین ابزارهای کنترلی…
تابلو برق ساختمانی یکی از اصلی‌ترین تجهیزات ایمنی و کنترلی در هر ساختمان مسکونی، اداری…
تابلو برق فشار ضعیف یکی از اصلی‌ترین تجهیزات در سیستم‌های توزیع و کنترل برق است…
تابلو برق صنعتی یکی از اصلی‌ترین تجهیزات در صنایع مختلف به شمار می‌رود که وظیفه…
قوس الکتریکی یا همان Arc Flash یکی از پدیده‌های مهم و در عین حال خطرناک…